Categoría: Revistas

Publicado en

Cultura, traballo, política e cidadanía na Arzúa de 1935 según Aureliano Pardo

O 15 de xaneiro do 1935 publicouse o número 133 da revista Nos (Boletín mensual da cultura galega), e dentro del o artigo do freire arzuán Aureliano Pardo Villar “Notas en col da vila de Arzúa”. A continuación reproducimos a segunda das suas oito partes, que leva por tíulo “Cultura. Política. Traballo. Cidadanía.”

Noutrora, cando eu andaba a estudar na escola púbrica de D. Xoan Varela Ponte, a quen Deus perdoe, pousaba na vila outro mestre filántropo, que deprendía gratis et amore o latín e as humanidades a cantos rapaces querían adicárese ao estudo dunha carreira; era o boticario D. Andrés Nuñes Casal, home agudo e ben sabido qu’estudara duas carreiras, e chamáballe máis o ensino que a mistura de xaropes pra compòr as meiciñas; despois encarregouse desta cras d’ensino meu irmán maor Eduardo, estudante abofé espilido e de moita sabencia, que adeprendera unha carreira coa millore notas e unha beca a mérito, e andaba a findar outra de camiño que nos ensinaba a un fato d’estudantes as asiaturas de todol-os cursos do Instituo, da Normal, ou dos catro primeiros do Seminario, qu’ele tiña ben sabidas. Após, un creguiño moi bó que se chamaba D. Agostiño Pardo Fandiño, deprendía de valde aos estudantes do latín. Agora, deo qu’é mal, non hai máis centros d’ensino que as catro escolas dos nenos; e se algús rapaces queren adeprendere o que lles compre pra seguiren dispois unha carreira, teñen de se arranxar cun dos escolantes, pra que lles esprique as liciós que millor acán a sua tención.

Por outra banda, se non ven alí sociedades de cultura, ou de adivertimento, nen industrias merescentes diste nome, nin grandes obradoiros co moita xente a traballar; e por ende, tampouco hai xuntanzas de obreiros pra perderen o tempo e mail-os cartos en folgas e revoltas que lles non trán ren de proveito, e nas que à conta de moitos parviños medran máis de cantro lampantís.

A vida do pobo decorre mainamente antre a laboura adoitada dos agros, a cura do gado, o traballar dos oficios, o remexere das tendas, o trafego e mail-os choios das feiras que renden pan e mantenzan pra moitos dos veciños, o bulir dos axentes da curia pra engaiolar aos preiteantes e lles zugar os cartiños, o latricar e o matinar dos persoeiros, e dos logreiros, de todol-os bandos políticos pra termar dunha política maniña e noxenta, que no decorrer de máis de cincoenta longos anos mantivo a iste malfadado pobo mergullado no atraso e na incultura, sen lle precurar endexamais milloras de valimento, nin sequer ten azos pra facere unha légoa inda non ven cumprida de camiño real que moito de falla se vota dende Brandeso a Ponte Sanxusto, pra pòr a vila en comunicazón direita coas das Cruces, Lalín, o Carballiño, e mail-a cidade d’Ourense, e a bisbarra do Ribeiro; unha política, que vai pra cinco ou seis anos que ten parado o relós do pobo por falla dunha presa de cartos pra poñelo e andar, e que olla, bacaceira, como o edifizo do axuntamento vaise convertindo paseniñamente nun muiño vello, con vidros e vidreiras feitos cachizas, e cunha cara luxada e negra como un chamizo.

Os malpocados dos arzuaos, do mesmo xeito que os máis dos vilegos da nosa terra, son manseliños e atúrano todo cuha pacencia que somella abofé coa dos bois xunguidos a turrar do arado, e non teñen folgos pra se arriscaren a desbotar de un poulo o andacio do caciquismo, mal xeral i-endémico que apouviga i escraviza aos pobos incultos, e chegaron asomade a sere persoas gobernándose de seu e honradamente, cal compre a un pobo ceibe e conscente da dua dinidade. Non rexurde, endema, por ningures o guieiro axeitado da loita, que avencellando a todol-os homes, esgrevios da vila nun cinguido feixe, poida soerguela i-espertala do sono en que xaz esmorecida, esporeando a milloranza dos cultivos da terra i-a escolma das castas do gado e das árbores froitales, facendo sementeiras e prantios de arboredo nos anacos de monte baldío, e arrequentando o desenrolo técnico das industrias queixeiras e manteigueiras, que poideran moi ben enchere de cartos as uchas labregas da bisbarra arzuá se os donos delas teimaran de se axeitas aos novos procedementos de fabricazón, según o veñen facendo os labregos doutras terras de alén con tan benditoso éisito, que abofellas é pra meter a xente en cobiza e bezala a poñer axiña as mans no choio.

Publicado en

O Rock & Roll en Arzúa según Carlos Mariño

O rock & roll en Arzúa

Do “Caderno dos Botes Ano I, nº I” tiramos este artigo que firma Carlos Mariño e que leva por título “O Rock & Roll en Arzúa”.

Non cabe dúbida de que si os primeiros organizadores da “Festa do Queixo” polo ano 75 non decidísen exaltar o noso queixo, con actos culturais, como o famoso festival folk con grupos da calidad de: Milladoiro, Fuxan os Ventos, Brath, Na Lúa… e dos solistas: Amancio Prada, Suso Vaamonde, Emilio Cao, etc., moi probablemente Arzúa non destacaría hoxe polos concertos de rock. Pero afortunadamente e seguindo o rumbo dunha década de consagración do rock estatal, Arzúa apuntouse a “Movida” (a famosa polémica definición) acadando un alto nivel na celebración de concertos de rock.

Un dos primeiros grupos de rock en achegarse a nosa vila foron os METEORO de A Coruña, sobre 1983, pero a data clave para o despegue destos eventos musicais, foi Marzo do 85, ca actuación dos vigueses AEROLINEAS FEDERALES, que por aquel entonces lideraba o Sinietrísimo Miguel Costas, concerto pasado por auga, con escaso público, pero moi divertido. Cinco meses despois, a “Festa dos Botes” incluía no seu cartel o trío de Marín CAJA-B, que animaron a proseguir na liña iniciada.

Xa en 1986 e co motivo da XIª Festa do Queixo déuse un paso decisivo con concertos dos portugueses G.N.R. que brindaron un gran espectáculo, e de OS RESENTIDOS de Antón Reixa que presentaban, o seu xa célebre “Fai un sol de carallo” (Galicia Canibal), que se editou poucos días despois. A réplica da Festa dos Botes, dóuse con dúas bandas xa desaparecidas de A Coruña: LINEA OPUESTA e RADIO OCEANO, estos últimos e como eles recoñecen ainda hoxe, ofreceron un dos seus mellores directos da súa corta pero importante historia.

1987, comenzou cunha enorme polémica para o rock en Arzúa, a actuación de LA POLLA RECORDS, que será máis recordada pola polémica erguida que pola calidade músical do grupo abertzale. A espectación por este grupo eclipsou a actuación dos coruñeses ALGUIEN. En agosto e pese ás reservas e reticencias dunha minoría, logrouse consolidar a boa imaxe do rock no noso pobo, gracias a os DESPERADOS do carismático Fernando Martín e os Barceloneses BRIGHTON 64 (hoxe Brigatones), concerto de moi grato recordo para a xuventude da vila e dos festeiros que escomenzaban a ser adictos aos directos de Arzúa. Grupos que foron acompañados pola banda arousán VIEJA TÁCTICA.

Se tódolos concertos fortos de gran calidade, quizá o de Malevaje, Los Coyotes e La Frontera destaque pola súa gran resonancia e afluencia (dende Vigo fletaronse dous buses) os tangos postmodernos de MALEVAJE, a mensaxe latina de LOS COYOTES, do tudense Víctor Abundancia, e os potentísimos LA FRONTERA, liderados por Javier Andreu, enfervorizaron ás masas que alí se atopaban, a unha hora xa intempestiva. O día anterior, e como presaxio deste memorable concerto, os VIUDA GOMEZ a tódolos fillos adoptivos do rock en Arzúa. Na Festa dos Botes dese memos ano, 1988, celebrouse un concerto que non baixouo o alto listón do do “Queixo”, as actuacións dos daquela prometedores de A Rúa, LA ROSA, da revelación estatal e dende Sabadell: BB SIN SED, aínda hoxe inxustamente iñorados, pero moi recoñecidos en Arzúa. O memos poderíase decir do terceiro grupo, os madrileñísimos (de Chueca): BURNING, que nunha noite como a calificaba Pepe Risi: “especial para el rock and roll“, ás dúas da noite e a máis de 20 graos, os Burning interpretaban maxistralmente os seus xa clásicos “¿Qué hace una chica como tú, en un sitio como este?”, “No es extraño que tu estés loca por mi” ou o seu peculiar Johnny Be Goode que a máis de ún, emocionou a saltar con eles no escenario.

Difícil se poñía en 1989 manter o nivel do ano anterior, na Festa do Queixo, logrouse en dous días. O primeiro cos vigueses LOS CAFRES, que non contaron co insumiso Pablo Ramallo, e os lucenses THE CONTENTOS. O segundo día, e pese a calidade dos grupos, a xente non respondeu como no ano anterior, e así os hoxe tan recoécidos maiorquíns de LA GRAJA, os “primos-irmáns” de Los Ronaldos: LAS RUEDAS, e un dos mellores grupos de rock estatal hoxe en día: LOS ENEMIGOS, pasaron inxustamente desapercibidos, pero os que alí estivemos, vibramos cos tres grupos, e de xeito especial coa guitarra de Josele Enemigo. Para os “Botes”, menos apoiada economicamente resultou máis difícil, aínda, seguer nesa liña de calidade, así que optouse por reclamar de novo a Johny e Pepe: BURNING, era a primeira vez que repetía un grupo; pero os Burning, merecníanno. Xunto a eles chegaron dende Barcelona unha FLORES DEL MAL con música dos Rebeldes, Decibelios,.. e LOS PROSCRITOS, auténticos “chicos de provincia”, de Binéfar (Huesca), que versionaron o clásico de Bob Dylan: “Como una bala perdida”.

Respecto a este ano, 1990, destacaría as actuacións na discoteca, con grupos a maioría deles xa coñecidos en Arzúa: BB SIN SED, LA ROSA, LOS CONTENTOS. Pero os que si debutaron, foron os recentemente grupo revelación nacional, pola crítica máis especializada, os albacetenses: SURFIN – BICHOS, rock con profundas influencias eclesiásticas. No que se refire a Festa do Queixo, non cabe dúbida que o festival foi de gran calidade ao contar cun grupo de peso, no mundo do folk, como é Milladoiro, pero quizais se descoidase un tanto o rock, que gracias a brilante actuación dos tamén repetidores DESPERADOS, mantiveron a antorcha do rock, acompañados por LOS DALTON. Para a Festa dos Botes agárdanos un gran concerto cos míticos NIKIS (os Ronaldos españois), DOMINGO Y LOS CÍTRICOS e probablemente LOS ENEMIGOS.

Por último e inevitablemente, non podería rematar este recordo do rock en Arzúa sen facer referencia do “rock de Arzúa”, animando a toda a xente que faga rock, e música en xeral, especial a Banda de Rock local: RUTA-66, (antes LOS ELEMENTOS).

Carlos Mariño

Publicado en

Fernando Calderón Collantes, deputado por Arzúa, marqués e ministro de xustiza

No número 32 do Boletín do Centro de Estudos Melidenses – Museo Terra de Melide (2019) pubicouse o artigo “Deputados a Cortes polo Distrito de Arzúa (1846-1923)”, obra de Armando F. Cascón Rodríguez e Fernando Suárez Golán. Un deses deputados foi don Fernando Calderón Collantes, elexido polo distrito de Arzúa en abril de 1872, con 6.729 dos 6.732 emitidos. Esto é o que di o artigo:

A división do Partido Progresista provocou a convocatoria das segundas eleccións celebradas durante o breve reinado de Amadeo I, o 3 de abril de 1872, que gañaron os conservadores, en coalición cos progresistas liderados por Práxedes Mateo Sagasta. Polo Distrito de Arzúa resultou elixido Fernando Calderón Collantes, a quen o rei Alfonso XII había de concederlle o título de Marqués de Reinosa, vila onde nacera o 21 de febreiro de 1811. Pese a non ser galego de nacemento, a súa formación política realizouna toda ela en Galicia, á que representou en numerosas ocasións, xa que o seu pai, Manuel Santiago Calderón, deputado durante o Trienio Liberal, pasou a vivir na cidade da Coruña ao rematar a súa breve e fracasada experiencia política.

Fernando Calderón foi elixido deputado por algunha das circunscricións ou distritos electorais da provincia da Coruña, segundo a lei electoral vixente, de xeito case ininterrompido dende 1843 ata 1871, ano no que pasou ao Senado. En 1872 regresou ao Congreso dos Deputados, representando ao Distrito de Arzúa durante a segunda lexislatura. Dende 1870 identificábase co Partido Conservador, se ben inicialmente militara no Partido Moderado e dende 1858 pertencera á Unión Liberal de O’Donnell, quen o nomeou por primeira vez Ministro de Gracia e Xustiza en 1865. Máis tarde, xa durante a Restauración e militando no Partido Conservador de Cánovas del Castillo, volvería a ser ministro de Gracia e Xustiza en 1875, ministro de Estado entre 1875 e 1877 e, de novo, de Gracia e Xustiza entre 1877 e 1879.

Antes do seu paso á alta política, o perfil desenvolto por Fernando Calderón en Galicia foi, en certo modo, tanxencialmente oposto ao de Benito Sánchez Freire, quen o precedeu inmediatamente na representación do Distrito de Arzúa no Congreso dos Deputados. Fronte á fidelidade carlista de Sánchez Freire, Calderón Collantes caracterizouse por un liberalismo consecuente que se materializou, de feito, na persecución das partidas carlistas como xefe da Milicia Nacional de Ribadeo e, logo do seu nomeamento en 1838, como xuíz de Vigo.

Publicado en

A xente e a vila de Arzúa según Aureliano Pardo no 1935

O número 133 da revista Nos (Boletín mensual da cultura galega), publicado o 15 de xaneiro do 1935 contiña un artigo que leva por título “Notas en col da vila de Arzúa” escrito por Frei Aureliano Pardo Villar. O artigo a dúas columnas ocupa oito páxinas (da 2 á 9) e está dividido en sete partes:

  • Xeito do pobo e da xente
  • Cultura. Traballo. Política. Cidadanía
  • Artistas de sona
  • A capela do Carme
  • Irmandades doutrora
  • Moimentos: mosteiro e capela da Madalena
  • Sartegos e pias. Fundacións da capela

A continuación reproducimos a primeira delas: “Xeito do pobo e da xente”, na que se describe a vila e aos home e mulleres que a habitan.

A vila de Arzúa asentada nunha outra planicie, de ar purísimo e lonxanos hourizontes, cal raiña dunha bisbarra feiticeira, toda inzada de carballeiras, piñeirales, soutos de castiñeiros, e outras crases de arboredo, que abeiran os farturentos labramios e as pradeiras vizosas e avantan pol-as lombas montesías, é un pobo de xeito humildoso, coas suas casiñsa brancas espalladas comoa un bando de pombas arredor as estradas que baixan dende Lugo a Compostela e de Boimorto a Brandeso, cruzando o seu chao de Leste a Oeste e do Norte ao Sur; un pobo que sen decatárese é rexamente democrático; un pobo, en derradeira, tal como compre ás ideias e anceios de igualdade que arastora latexan por todol-os recantos.

Non se atopan nesta vila castelos, nin pazos, nin casas brasonadas con escudos da nobreza, inda que abondan na bisbarra duas légoas á redonda; nin percorren as suas ruas señores e señoras de aboenza, como non veñan de fora. A xente que decote buliga por prazas e ruas, son artesáns de todol os oficios, tendeiros de máis ou menos categoría ou comerciantes si se quer, labregos e gandeiros, agás dos empregados da curia e do concello ou do goberno, e pouco máis de medi adúcea de homes de carreira, que abranxerons un tíduo na Universidade ou noutra escola, pra ganaren a vida dun xeito que coidan señorial.

Nin abondan entre os arzuanos os homes abastados que contan os pesos por millieros no seu bulso. Os mais deles teñen de traballar a cotío nas suas angueiras, pra comeren o pan con honradez. Porén, se non alcontra na vila moita xente ricás, tampouco se ven pol-a contra homes e mulleres esfameados arrastrando os osos nús coma esqueletes pol-os currunchos do pobo; pois se hai probeza nalgús lares, non ten asento neles a miseria que fai decote seu mouro niño noutras vilas da terra de baixo e nos pobos costeiros.

Endebén, se a xente de Arzúa non ten moito aquel de señorío, conserva en troques unha tradizón relixiosa ben fonda, tal que se non atopa outra en ningures. Sin votar moito por ela pódese decir i-el é ben certo, que dos homes nados na vila non haberá quizáis un soio que arrenegue da Eirexa, nen fuxa da misa domingueira, nin se avergonce de ire cortexando aos Santos nas procisiós da festas do pobo, nen somelle de se axionllare cunha perna sola pra adourar ao Noso Señor somentes no intre da consagrazón da misa, según adoitan de o facere os doutras vilas qu’eu ben sei, senon que saben cuase todos eles pórse en xionllos coma Deus manda, o máis do tempo que perdura o santo sacreficio, por mor d eouvilo con devozón e reverencia. E se isto fan os homes, non hai pra que decire ren do devoto femenino seiso. Mais… se non pode mesmamente negare que ruan pol o pobo catro desleigados que non fan conta das crenzas relixiosas que mamaron co leite no berce; pero son xente de achego, coitadiños que viñeron de fora pra viviren dun soldos nos empregos do concello ou do goberno; e como din alí, unha mosca non fai vrao.

Gárdase tamén na vila de Arzúa, máis nida que noutros pobos galegos do mesmo ser, a tradizón dos costumes, das cántigas, e dos bailes da nosa terra. Soan avau pol-os ars do pobo e da campía os alalás e as tonadas enxebremente galegas; e se non albisca nel o feito noxento de se agarrar as parellas pra beilaren a muiñeira, facendo ridículos además, como diría o noso poeta Labarta. Mesmo me dan vascas de noxo cando vexo ás mozas e mozos da miña vila de Moranza beilar e aldraxar deste xeito o noso baile crásico. ¡Desleigados!…

Publicado en

O deputado polo distrito de Arzúa Benito Sánchez Freire

Nas eleccións do 8 de marzo de 1871 no distrito de Arzúa había 7.712 persoas con dereito a voto (sufraxio universal masculino). Votaron 5.782 electores (o 75% do censo) dos cales 5.780 (o 99,96%) elixiron a Benito Sánchez Freire. Foi deputado ata o 24 de xaneiro de 1872.

O número 32 do Boletín do Centro de Estudos Melidenses – Museo Terra de Melide, publicado en 2019 inclúe o artigo “Deputados a Cortes polo Distrito de Arzúa (1846-1923)”, firmado por Armando F. Cascón Rodríguez e Fernando Suárez Golán. A continuación reproducimos o apartado de dito artigo adicado a Benito Sánchez Freire:

As eleccións xerais de 1871 foron as primeiras do breve reinado de Amadeo I, unha vez aprobada a Constitución de 1869. Celebradas o 8 de marzo baixo sufraxio universal, deron lugar a un congreso dominado pola Coalición Progresista-Liberal, se ben entre a oposición destacaban os deputados republicanos federalistas e os englobados na Comunión Católico-Monárquica liderada por Cándido Nocedal. Precisamente nesta última se integraba o deputado do Distrito de Arzúa, Benito Sánchez Freire. Fillo primoxénito dos señores do pazo de Golmar, na freguesía de San Andrés de Roade, do concello de Sobrado dos Monxes, nacera o 4 de maio de 1821 e casara con Elisa Varela, herdeira do pazo de Furelos, en Melide. A súa familia estaba emparentada co cóengo ilustrado Pedro Antonio Sánchez Vaamonde, e, sobre todo, era próxima á causa do carlismo que, como ten demostrado Xosé Ramón Barreiro, enraizou especialmente no triángulo formado por Sobrado, Melide e Arzúa, precisamente porque aquí era apoiado polas clase dirixentes, curas e fidalgos como Benito Sánchez Freire.

En calquera caso, a experiencia política de Sánchez Freire, como en xeral dos seus compañeiros carlistas, foi inútil, de maneira que nin participou nas sesións nin se volveu presentar, pois xa dende 1872 o carlismo optou por cambiar de estratexia e iniciar a loita armada.

Publicado en

Os lobos atacan o cabriolé que levaba o correo

A revista decenal “La ilustración gallega y asturiana” publicou o 28 de novembro de 1881 esta nova:

Arzúa. A la salida de esta villa en la noche del 20, unos cuantos lobos sorprendieron al conductor de un cabriolé que conducía la correspondencia desde Santiago á Lugo. El caballo se desbocó, arrojando al conductor en medio de la carretera, el cual á duras penas pudo llegar á Mellid. Desde este punto salió otro conductor en busca de cabriolé y caballo, los que, después de largo tiempo, han sido encontrados en un barranco.

Publicado en

Xan de Arzúa e a festa do Corpus de Allariz nunha revista do século XIX

Reproducimos un texto escrito por Antonio Gaite Nuñez e publicado na revista literaria “El Heraldo Gallego” o 5 de xuño de 1880 e que se refire a un honrado e rico veciño de Allariz chamado Xan de Arzúa.

La diversión, aisladamente considerada, no puede calificarse de ingeniosa , ni mucho menos se presta á una zumbona crítica y no merecerla en verdad, ni que por ella dejasen, aunque por pocos minutos, sus santas ocupaciones aquellas vírgenes, ni que el Ayuntamiento de la villa la conservase cuidadosa y consecuentemente, sino hubiese algo en su origen que respetarse debe, y ese algo, no es otra cosa, que la humorística voluntad de un honrado y rico vecino de Allariz llamado Juan de la Arzua. No pudimos averiguar en que época vivió, ni otra cosa de su vida, que la pasó siempre alegre y divertida, que la pasó siempre alegre y divertida; y que acostumbrado á que su nombre sonase continuamente entre risas y algazara y fuese sinónimo de contento y diversión, quiso que aun despues de su fallecimiento alcanzase igual suerte. Y lo consiguió dejando parte de sus rentas y bienes al pueblo, que fuera teatro de sus alegrias, con la condición de que todos los años el día de Corpus lo sacasen á pasear en efigie, del modo y forma ridícula que desde entonces viene haciéndose con gran contentamiento del pueblo sencillo, que no escasea sus risas para celebrar las contorsiones que, á impulsos del desigual movimiento del buey va haciendo Xan da Arzua, ni tampoco la fuerza de sus pulmones para vitorearlo con loco frenesí, llenando de este modo el fin que se propuso el verdadero personaje, á quien si saberlo, aclaman.

Por supuesto que dejó señalada la carrera que habia de llevar, el punto de donde habia de partir y no olvidó ningún incidente, por pequeño que fuese, encargando del cumplimiento exacto de su festiva voluntad á la misma justicia del pueblo á quien donaba. Es de advertir que, como su riqueza era mucha, y como en su corazon, aunque dispuesto siempre á la alegria, se anidaba igualmente a la virtud, pues nunca fué incompatible la una con la otra, al propio tiempo que legaba parte de sus bienes al original objeto mencionado, destinaba los demás á fundaciones piadosas muy importantes, que instituyó en la iglesia de San Pedro y otras, á las cuales quizá no sea estraña la condicion expresa del paso por delante del convento y la salida de la Comunidad al mirador.

Hoy se calificaria en el festivo y original carácter de héroe de esta fiesta de una pueril vanidad, hija del deseo de alcanzar popular aplauso, ó cuando no, de una de cuantas excentricidades como la que frecuentemente se disculpan, en los que viven bajo las impresiones del nebuloso cielo de la antigua Albion. ¿Influiria algo de lo uno ó de lo otro en la voluntad de Juan de la Arzúa? ¿Obedeceria sino á la sencillez de costumbres de su época, o al gusto que entonces dominase de las diversiones populares? Nada sabemos, porque nada mas que lo expuesto hemos podido averiguar, y sin mas datos, especialmente el de la época en que esto ocurrió, no es prudente averiguar críticos.

De índole distinta es el origen que reconocen esos hombres semi-haraposos, semi-enmascarados, que, á manera de batidores, rompen la marcha de la procesión del Corpus llevando á costillas unos grandes sacos llenos de hormigas, las que van repartiendo a puñados, con verdadera fruición, entre los grupos de papanatas ó e alegres aldeanas que ocupan la carrera distraidos, mas de lo permitido, ante la grandeza del acto religioso que desde sus pueblos vinieron engalanados á presenciar. Es de suponer que en la distribucion de aquella terrible lluvia de insectos no siempre la justicia es igual, ni la intención santa y las mas de lsa veces el resultado es contrario al objeto propuesto, que al fin son hombres los que reparten las hormigas, y hombres y mujeres los que las reciben. De cualquier modo, es un recuerdo que se conserva de la fé religiosa de nuestros abuelos, con la cual supieron triunfar siempre de los enemigos de ella y salvar su indepedencia y nacionalidad.

Ya hemos dicho que hasta el siglo XVI subsistieron los hebreos en Allariz, y como la institución de la procesión del Corpus, debida a la piedad del Papa Juan XXII data de principios del siglo XIV (1316), es claro que durante mucho tiempo se ha celebrado allí dicha festividad á vista y á despecho de los desgraciados descendientes del pueblo deicida, quines, segun relata la relación, un año abandonaron en tal di aun barrio que habitaban, para burlarse con pantomimas, ahullidos y otros escesos de aquella ceremonia religiosa y de la devocion de los católicos habitants de la villa, lso cuales por justo respeto á la Sacrosanta Hostia que iban acompañándo dejaron de castingar en el acto tamaños ultrajes. Pero luego acordaron un medio pacífico de evitarlos en lo sucesivo, como lo consiguieron desde el año siguiente en que acometieron duramente con hormigas á los que se preparaban á repetir las ofensas, haciéndolos huir para siempre, espantados de tan picante plaga. Desde entonces quedó la costumbre la repetición de esta hábitl defensa, por mas que la expulsión de los judios llevada á cabo hace más de dos siglos, la hiciese desde entonces inncesesaria.

Publicado en

O deputado a cortes por Arzúa, Jacobo Andrés García

O 10 de maio de 1851 houbo eleccións a Cortes, e en Arzúa enfrentaronse Jacobo Andrés García e José Joaquín Barreiro Ferro (deputado do distrito dende 1846). Rexía daquela un sistema de sufraxio censitario, polo que unicamente podían votar 239 persoas en todo o distrito. Acudiron a votar 178, dos cales 134 votaron a Jacobo Andrés García, que foi deputado ata que perdeu o 4 de febreiro de 1853 contra José Joaquín Barreiro. No número 32 do Boletín do Centro de Estudos Melidenses – Museo Terra de Melide, publicouse o artigo “Deputados a Cortes polo Distrito de Arzúa (1846-1923), obra de Armando F. Cascón Rodríguez e Fernando Suárez Golán, e no apartado adicado o deputado que nos ocupa hoxe pódese ler:

En xaneiro de 1851 formouse o gabinete presidido por Bravo Murillo, que se propoñía deixar a un lado a política para centrarse na legalidade e a economía. Sen embargo, a oposición que atopou no Congreso obrigouno a disolver as Cortes e convocar eleccións para o 10 de maio, nas que os progresistas decidiron tomar parte activa. Polo Distrito de Arzúa resultou elixido Jacobo de Andrés García, avogado compostelán, quen interrompía así, de xeito momentáneo, a carreira política de José Joaquín Barreiro, quen fora elixido nas dúas contendas anteriores e que volvería de novo ao Congreso en 1853, como queda dito.

Jacobo de Andrés era doutor en dereito pola Universidade de Santiago de Compostela e, segundo Barreiro Fernández, na propaganda electoral apareceu como catedrático desta mesma universidade, se ben probablemente o fose da de Madrid, cidade na que residía dende 1829. A de 1851 foi a súa primeira lexislatura no Congreso, no cal apenas tivo participación algunha. Repetiría en 1857, xa polo Distrito de Carballo.

Publicado en

A Coral Polifónica de Arzúa en Uila Noua

Hoxe rescatamos do número 1 da revista Uila Noua, voceiro arzuán, publicado en 1986 a historia da coral polifónica de Arzúa. Na súa páxina 13, cunha foto do coro, incluiase este texto que reproducimos a continuación:

Por iniciativa de la Asociación de Padres de Alumnos del Colegio de Atocha, el día 9 de Febrero de 1976 se constituye la “Coral Polifónica de Arzúa”, habiéndose designado para dirigirla a D. Andrés Sampayo Sixto, párroco de Os Ánxeles y Cazallas de Melide; quien, gustosamente, accede de forma desinteresada a hacerse cargo de tal dirección.

Los ensayos empiezan a celebrarse los viernes, cambiándolos más tarde para los sábados, para que puedan asistir varios componentes que estudian en Santiago.

Al principio se contaba con una treintena de voces, la mayor parte femeninas, pero se van sumando hombres, alcanzando la cifra total de 45 componentes que actúan por primera vez en público con motivo de la clausura del curso escolar 1978/79 en el mismo Colegio de Atocha.

El 4 de Abril de 1981 es apadrinada por la “Coral Polifónica del Liceo de Noia” con un concierto celebrado por ambas Corales a las 8:30 de la tarde en la Iglesia Parroquial, marco que, por sus condiciones acústicas, es el usado habitualmente por las Corales invitadas. Para celebrar la “Puesta de Largo” o “Bautismo Artístico” se acude al restaurante “O Retiro” con la Madrina, donde se toman unos “pinchos” regados con un vino de una bodega riojana, regalo del representante de la firma. Los demás gastos son abonados por los componentes de la Coral de Arzúa y simpatizantes de la misma.

La magnitud que adquiere provoca lógicas desavenencias con algunos directivos de la Asociación de Padres de Alumnos del Colegio de Atocha, por lo que se considera oportuno por ambas partes el independizarse, formándose la primera directiva dentro de la Coral, que, por votación democrática entre los componentes queda como sigue:

Presidente: Dña. Pilar García Montero.
Secretario: D. Antonio Raposo Rodríguez.
Tesorero: D. Fernando Raposo Rodríguez.
Vocal 1º: D. Joaquín Bendaña Rivadulla.
Vocal 2º: D. Luis Vidal Abad.
Vocal 3º: D. Alberto Raposo Rodríguez.
Vocal 4º: Dña. María del Carmen Pedreira Lodeiros.

Toman como primer acuerdo el de poner una cuota de 50 Pts. a satisfacer mensualmente por los componentes, sin perjuicio de que si en algún caso es necesaria nueva aportación por gastos imprevistos se procederá al reparto equitativo entre todos los componentes, es decir, se autofinanciará.

Se sucedieron en el cargo de Presidente D. Fernando Quintela Vilas y D. Luis Vidal Abad con sus correspondientes directivas.

Se pasaron serios apuros económicos por el intercambio con otras corales, ya que los viajes suponen unos gastos, a veces, muy difíciles de afrontar; pero la buena relación con otros pueblos por este motivo merece el sacrificio.

Se suceden las actuaciones, catalogando como la más importante de los primeros tiempos el Certamen de Irmandade de Corales Populares galegas celebrado en Santiago de Compostela el 31 de Mayo de 1981, alternando con las mejores Corales de Galicia; en fechas posteriores actuaron en Melide, Noia, Sada, Riveira, Vegadeo, Goian (Tuy), Sobrado dos Monxes, Castiñeiriño (Santiago), Sigüeiro, Ferrol, As Pontes, Chantada…

En la actualidad cuenta con 36 voces mixtas. Ha tenido sus crisis como todo este tipo de agrupaciones, ya que la única satisfacción son las actuaciones que por suerte han sido numerosas, pero conlleva las bajas personales por motivos ajenos al interés particular.

______________________________________________

Ata eiquí chega a información saída do seo da mesma coral. UILLA NOUA ten a ben engadir que esta agrupación puxo en camiño o 1º CICLO DE INTERPRETES GALEGOS poñendo no seu haber un tanto importante na súa corta andaina artística. Patrocinado pola Dirección Xeral de Cultura da Consellería de Educación e Cultura da Xunta de Galicia, organizado pola Federación de corais Galegas e coa colaboración do Excmo. Concello de Arzúa, celebrouse o devantido Ciclo na Irexa Parrroquial de Santiago de Arzúa o día nove de Decembro de 1984.

Os arzuáns poideron escoitar as actuacións das Corais Colexiata do Sar, Polifónica de Melide (Coral que foi apadriñada ese mesmo día pola súa homóloga arzuán) e máis a anfitriona. O acto foi público e gratuíto.

    Publicado en

    Foro municipal de Arzúa no século XIV

    No libro “Fueros municipales de Santiago y de su tierra” de Antonio López Ferreiro, publicado en 1895 e con edición facsimil de Ediciciones Castilla en 1975 recóllese na páxina 536 o foro otorgado que figura no chamado “Tumbo antiguo” do pazo arzobispal de Compostela.

    Hermida Rodríguez, no traballo “Acotaciones a los fueros de Mellid“, publicado en xuño de 1985 no boletín nº 3 do Centro de Estudios Melidenses Museo Terra de Melide di que os foros de Arzúa e de Melide son os dous da mesma época: do século XIV.

    No folio 73 do Tumbo antiguo, según López Ferreiro lese:

    Esto he o que arçobispo ha ena vila de Arçua; o tenporal e o espiritual. E o concello deulle dar dous cobres, e faser o arçobispo ou seu vicario dos dous cobres duas justicias, e deue fazer o juez e o notario ena dita vila.

    Iten quando o arçobispo vier de Castela, ou de Roma ou de cas del Rey, hanlle de dar os moradores de dita vila vn odre de viño e sasenta panes de senllos diñeiros.

    Iten a meadad das portages e a meadad das vozes e dos omezios, e a outra ameadade he do concello.

    Iten he padron da iglesia de Santiago d’Arçua.

    No folio 52 do mesmo Tumbo:

    en el dicho lugar de Arçua da el concejo al señor (al Arzobispo) cada que fuer o vinier a Castilla e pasare por y vn odre de vino e sesenta panes e vna perna de vaca.

    Iten ha mas el dicho señor la meytad del portaje, e la otra meytad lieuala el concejo del dicho lugar por priuilegio que ouieron de los arçobispos don beringuel e don pedro (D. Pedro V † 1351) para faser la cerqua; e fueles otorgado por onze anos que son pasados e mays seis anos; e agora cogenlo syn priuilegio nin confirmacion vuestra.