Cartel das festas do carme do 1959

Entre o 15 e 19 de xullo do 1959 celebráronse en Arzúa as festas patronais adicadas a Nosa Señora do Carme, grazas a Xan Vidal Quintela (Chicho) chegou ata nos e podemos compartilo:

FIESTAS DEL CARMEN EN ARZÚA

Los días 15, 16, 17, 28 y 19 de julio

Amenizadas por las bandas
Municipal de Lugo
Municipal de Santiago
Municipal de Noya
y la orquesta ORIENTE de La Coruña
y sus Vocalistas MONCHO REY y JOSE M. MOSQUERA (El Albañil de Cambre)

Grandes Verbenas
Espléndidas Iluminaciones
(CASA BENDAÑA)
Fuegos de Artificio
Gigantes y Cabezudos
y otros concursos deportivos

(Las solemnidades religiosas se anuciarán oportunamente)

(Ver programa de mano) Arzúa, Julio de 1959

LA COMISIÓN

Artesáns da vila de Arzúa no 1752

Polo libro interrogatorio da vila de Arzúa do catastro do Marqués de Ensenada, sabemos que en 1752 había en Arzúa 12 tecedores, 3 carpinteiros, 2 zapateiros, 5 xastres, 4 plateiros e un ferreiro. Este documento danos os detalles do seu xornal e os seus nomes:

33 Qué ocupaciones de Artes mecánicos hay en el Pueblo, con distinción como Albañiles, Canteros, Albeytares, Herreros, Sogueros, Zapateros, Sastres, Perayres, Texedores, Sombrereros, Manguiteros, y Guanteros &c.explicando en cada Oficio de los que huviere el número que haya de Maestros, Oficiales y Aprendices; y que utilidad le puede resultar, trabajando meramente de su Oficio, al dia a cada uno.

A la trigésimatercia dijeron que en esta villa ai Andrés Valiño, Andrés de Otero, Francisco Otero, Pedro Rial, Antonio Cerdero, Manuel Casal, Julián García y Bernardo su hijo, Domingo Santisos, Domingo Salgado, Froylan Bázquez y Joseph Arias tejedores a los que consideran a dos reales de jornal cada día que trabajan.

Carpinteros
Agustín Barreiro, Benito de Tapia y Pedro de Tapia su hierno carpinteros de les considera a tres reales de vellón de jornal cada día que trabajan.

Zapateros
Pedro Pays, y Francisco Caamaño, zapateros, se les considera de jornal a tres reales cada día que trabajan.

Sastres
Isidro da Riva, Juan Gregorio Conde, Gil Gayoso, Jacobo García y Antonio García se les considera a tres reales de jornal.

Plateros y herrero
Jacobo Vazquez maestro platero a cuatro reales y a Manuel y a Gregorio sus hijos a tres reales de jornal y a Benito Carnero Herrero a tres reales de vellón.

Cartón moeda da II República española adicado a Arzúa

Por orde ministerial promulgada en Barcelona o 24 de febreiro de 1938 a segunda república, en plena guerra civil emiteu o que se chama unha “moeda de necesidade” ou “moeda de emerxencia”: o cartón moeda de uso provisional. O seu valor facial estaba entre 1 céntimo e 1,5 pesetas.

Hoxe compartimos un destes cartóns moeda, que leva o nome de Arzúa cun valor facial dun céntimo.

Cumpre advertir que moitos dos exemplares de este cartón moeda de uso provisional que se conservan son falsificacións e que este que hoxe compartimos (datado en 1937, un ano antes da promulgación da orde ministerial) probablemente tamén o sexa.

O Tío Pepe dos Contos: un arzuán mago e ventrílocuo

Cos nomes artísticos de “Tío Pepe dos Contos” ou “Profesor Castro de Arzúa” o arzuán Luís Vázquez Castro actuou en cines e teatros. Tamén coñecido na vila como “Molete”, faleceu en Ferrol con 56 anos as oito da mañán do 5 de xaneiro de 1978 e foi enterrado o día 6 en Arzúa ao carón da súa nai, segundo a súa vontade. Moitos son os que aínda lembran as súas actuacións no Café de Castro, nas que facía maxia ou exhibía a súa habilidade como ventrílocuo, ben fora cos seus “bonecos viventes” ou facendo “falar” a nenos do público.

No encabezado desta entrada compartimos un programa do cine Armero en Requena (Valencia) con este texto:

Cinema Armero
Martes 31 de mayo de 1949, a las 11:30 de la noche
UNICA ACTUACION
presentada y dirigida por el graciosísimo PROFESOR
CASTRO DE ARZUA
Con sus experimentos de ilusionismo puramente orientales y sus incoparables muñecos vivientes.
HUMORISMO EN ACCIÓN
PRECIOS
Butaca: 3,50 ptas. -Preferencia:2’50 – General 1’50

E a continuación reproducimos o publicado polo xornal “El Correo Gallego; diario político de la mañana” no seu número 23.546 (27/09/1947):

ARZÚA

Por segunda vez tenemos el gusto de saludar al simpático artista Luis Vázquez Castro, “Tio Pepe dos Contos”, quien después de haber sufrido una sencilla intervención quirúrgica nos presentará el próximo domingo, su selecto y variadísimo programa consistente en un sinfín de atracciones que como ilusionista y ventrílocuo nos ofrece.
Sea bienvenido a su pueblo natal, que desea aplaudirle de nuevo con todo entusiasmo, como lo hizo en su primera actuación, que todavía recordamos con verdadero deleite.

O foro do hospital de San Antonio da Ponte de Ribadiso

No arquivo da Universidade de Santiago consérvase un documento do 28 de xuño de 1523 que leva o título de “Foro de la Cofradía de San Eloi de los plateros de Santiago a Rodrigo Sánchez de Boado, vecino de Santa María de Rendal, por su vida y 5 voces de la casa del Hospital de Ribadiso da Ponte sita en la dicha feligresía de Rendal”. Na guía de “Arzúa no camiño de Santiago”, publicada por Everest e o Concello de Arzúa en 1986 podemos ver un resumo deste interesante documento que nos serve para coñecer a historia do que hoxe é o albergue de Ribadiso. Este resumo, na páxina 12 da edición en galego, dí así:

En Ribadiso, xusto ó pasa-lo río Iso pola ponte vella, seguindo a antiga estrada romana, da que é testemuña a mesma ponte, hai unha casa en ruínas que foi o antiguo hospital de San Antonio de Ponte de Ribadiso para acollida e atención dos peregrinos, que estaba administrado polas Terciarias Franciscanas do Mosteiro de Santa Cristina da Pena, da cidade de Santiago. No ano 1523, a administración do devandito hospital levábaa a confraría de prateiros de Santiago. O 28 de xuño don Lope Muñiz, procurador da devandita confraría, e os confrares Pedro Martínez, Francisco Domínguez, Vicario da mesma; Gonzalo do Cabo, Rodrigo Fernández “O Mozo”, Jácome de Vite, Bartolomé Fernández, Domingo de Castroverde, Alfonso Ynes, García Oanes e outros, déronlle en foro a Rodrigo Sánchez de Boado, veciño da freguersía de Santa María de Rendal, a casa do hospital de Ribadiso da Ponte, con tódalas herdades e cousas a ela pertencentes, non sendo a casa de Ferreiros. Na carta de aforamento din os prateiros, que son administradores do hospital de Ribadiso da Ponte, e, polo mesmo: “vos lo aforamos segundo dicho es por tiempo precio e pensyon en cada un año de medio real de plata pago al procurador de la dicha cofradía que agora hes y al que por tiempo fuere por día de Corpus Cristi de en cada un año; e aveys de tener las dichas casas del dicho hospital llevantadas e reparadas, e camas e ospitalero en ellas que acoja a los peregrinos que al dicho hospital vinieren e les haga toda la caridad” (Rexistro 30, folio 2 020-2 030 número da Biblioteca da Universidade de Santiago).

|Documento completo do foro

Castañeda e Ribadiso no cupón da ONCE

Os días 28, 29 e 30 de xuño de 2010 os cupóns da Organización Nacional de Cegos (ONCE) estiveron adicados a Arzúa, concretamente:

  • 28 de xuño 2010, A Castañeda, Arzúa, 45 km
  • 29 de xuño 2010, Ribadiso, Arzúa, 42 km
  • 30 de xuño 2010, Ponte sobre o río Iso, 39 km

Unha velada literario-musical na Arzúa dos anos 30

Gracias a colaboración de Jesús Bendaña chegou ata nos o programa dunha “caprichosa velada literario-musical”, celebrada no salón de Don Argimiro (situado onde hoxe está o Hotel 1930, na esquina da Rúa Xosé Neira Vilas e a Rúa das Dores e na que houbo música e teatro. O programa non está datado, pero polos participantes supoñemos que sería a principios dos anos 30.

ARZÚA SALÓN DE DON ARGIMIRO

El lunes 25 de Diciembre a las ocho y media en punto de la noche se celebrará una caprichosa VELADA LITERARIO-MUSICAL con arreglo al siguiente

PROGRAMA

1.ª PARTE

1.º La rondalla de la pandilla dará comienzo a la sesión interpretando el hermoso pasodoble flamenco que lleva por título “LA CRUZ DE MODA”

La Razón del Silencio

2.º La sin par pandilla titular de Veladas en la que figuran los cómicos “Maurice Chevalier” y “Rodolfo Valentino” pondrá en escena la graciosa comedia cómica en tres actos de Manuel de Góngora, titulada:

= Reparto =

Doña Rosario Srta. Isabel Rodríguez
Carmen  “ Carmiña Quintela
Patro  “ Maruja López
Casta  “ Rita Vázquez
Don Emilio Venegas Sres. Joaquín A.Vázquez
Don Nemesio  “ Juan Raposo
Manolo  “ Manuel Casal
Ramón  “ Eladio Bendaña

2.ª PARTE

1.º Intermedio por la rondalla con el estreno del alegre Valss


“EL LATIGO”
Formidable éxito de la rondalla


2.º Estreno del simpático y chispeante entremés cómico de Cervantes, titulado:

El Juez de los Divorcios

=REPARTO=

MarianaSrtas. Isabel Rodríguez
Doña Guiomar “ Maruja López
Aldonza de Minjaca “ Carmiña Quintela
JuezSres. José Fernández
Escribano “ Rafael Raposo
Vejete “ Juan Raposo
Santiago “ Ramiro Rodríguez
Cirujano “ Manuel Casal
Ganapan “ Ricardo Carreira
Músicos “ |Joaquin A. Vázquez
  “ |Eladio Bendaña

¿Qué le falta a este programa?

La despedida con el número de UNA SORPRESA

Esta pandilla cuenta con los elementos siguientes: Empresario, D. Rafael Raposo. Decoradores, Sres. Cea Rodríguez y Bendaña Varela. Director de Rondalla, D. Alfonso Vázquez. Electricista, Juan Raposo. Peluquero, Sr. Fernández. Director de Escena, Sr. Martínez. Primer actor y Director, Sr. Vázquez. Apuntador, Sr. Bendaña. Apoderado, Sr. Casal Sande. Secretario, Sr. Rodríguez Ramos.

Unha tese doutoural relaciona o topónimo Dombodán co Deus Odín

A tese doutoural de Joaquín Caridad Arias, dirixida por Carmén Díaz Alayon no curso 2003-2004 na facultade de Humanidades e Ciencias sociais da Universidade de La Laguna e titulada “Los fenómenos de la homonimia y la homofonía en la toponomástica y su repercusión en las etimologías cultas y populares de la Europa Occidental (ISBN 8477565597) di na súa páxina 360:

Domboda en Lugo y Dombodán en La Coruña proceden del nombre Dominus Boda-nus, el mismo del Bodanensis cenobius y del Bodensee (esp. lago de Constanza), que cabe relacionar con el nombre celta-germánico Bodo o boudo.


En outras palabras, o topónimo Dombodán estase a referir ao deus xermánico Bodán, máis coñecido como Odín, cuio culto chegaría a estas terras traído polos suevos.

|Para saber máis: Dombodan, un deus suevo en Arzúa I no blog A Nosa Historia

A lenda de San Xoan de Navas nun calendario do Concello

Do calendario editado polo Concello de Arzúa no 2012 obtemos esta lenda relativa a capela de San Xoán de Navas, pertencente á parroquia de Pantiñobre:

LENDA DE SAN XOÁN DE NAVAS

Hai unha tradición moi viva na parroquia de Pantiñobre que pon a orixe deste santuario en 1804. Foi construído por orde dunha pastora de Bustelo que perdera o seu rabaño de ovellas no medio dunha grande treboada de lóstregos e sarabia. E fixo promesa que se atopaba o rabaño levantaría unha capela na honra de San Xoán Bautista. Atopou o rabaño e alí onde o atopou mandou construír a capela.

Unha variante desta lenda di que a pastora foi sorprendida por unha fortísima tempestade e implorou a protección de San Xoán Bautista. Ocorreu, entón, que as ovellas acubilláronse o seu redor e alí onde elas estaban non caía nin choiva nin sarabia nin lóstrego. Cando a tempostade remitiu a pastora veu que todas as ovellas estaban con ela e, a pesar da moita choiva e sarabia que caera, estaban enxoitas de todo. Foi, entón, cando mandou construir, naquel mesmo lugar, a capela.